SEVGİLİ KİMDİR

Hiç düşündünüz mü acaba? Kendi yaşamımızda, dizilerde, sinemalarda, kitaplarda ve daha çok birçok yerde karşılaştığımız “sevgili” kimdir ya da nedir diye. İçine ne mânâları sığdırmış sihirli bir kelime.

Kimine göre evlat sevgilidir, kimine göre eş, kimine göre para, mal, mülk; kimine göre ev, araba,  kimine göre ana, kimine göre babadır; kimine göre yaradandır, kimine göre peygamber… Evet, konumuz bu sefer sevgili… TDK sevgili için diyor ki: Gönülden sevilen, gönül verilmiş olan kimse; habip, yavuklu, yâr. Ardından da Nazım Hikmet’in şu dizesiyle örneklendiriyor: "Onun mezarında hayatının ilk ve son sevgilisinin mezarında ilk ve son defa ağladı."

İkinci anlam olarak da şöyle diyor: Sevgi ve bağlılık duyulan. Ardından da Tevfik Fikret’in şu dizesiyle örneklendiriyor: "Millet yoludur, hak yoludur tuttuğumuz yol / Ey hak, yaşa; ey sevgili millet, yaşa var ol"

Aslına bakarsanız hayatımızın o kadar içindedir ki sevgili… Tüm anlamlarını da hayatımızın her anında iliklerimize kadar yaşarız. Doğduğumuzda annemiz olur sevgili. Biraz büyürüz anne ve babamız bölüşür bu rolü. Oyuncaklarımıza bağlanır, onlara sevgili nazarıyla bakarız. Büyürüz, âşık oluruz, bu sefer de âşık olduğumuz kişiye sevgili deriz. Çoğu zaman da onunla hayatımızı paylaşırız bu sefer de eş olur sevgili. Evlatlarımız olur, hemen bu ünvanı onlara yükleriz. Malum kelimenin kökü “sev”dir. Sevmek ise insanoğlunun ekmek gibi su gibi ihtiyaç duyduğu yokluğunu düşünemediğimiz bir kavramdır. Mecnun sevgilisi Leyla Hanım için düşmüş çöllere. Kolay mı leyl gibi simsiyah saçları olan Leyla’ya gönül avını kaptırmamak. Zaten âşık da dünden hazırdır sevgiliye en değerlisini –canını- vermeye. O yüzden aman ha kınamayın Mecnun’u. Gerçi o aslında Kays’tır. Amma Leyla’nın aşkından deliye dönmüş yani Mecnun olmuştur. Çöllerde kıvırcık saçlarına kuşlar yuva yapmıştır da âşık Mecnun bunu bile fark edememiştir. Aşk geldi mi başa, başta akıl kalmasa gerek gerek. Malum bir yerde iki misafir olmaz. Serde ya aşk olacak ya akıl. Âşık için akla ne gerek var serde aşk olsun yeter. Sonra aşk, kör eder âşığın gözlerini de âşık göremez hiçbir şeyi sevgili haricinde. Zaten bir sevgili yeter âşığa gayrısına ne gerek.

Dedim ya kınamayın kolay değildir âşık olmak. Hele uğrunda divane olunacak bir sevgili bulmak hiç kolay değildir. Bundandır ki Kerem Aslı’sını hep aramıştır. Aslı’nın zâlim babası onu ne kadar uzaklara götürse de sevgili için atan kalp rehber olmuş âşığa sevdiğinin yolunu göstermiştir. Ancak yazık ki Kerem ve Aslı’ya bu dünya gözüyle kavuşamamış iki sevgili olarak gönüllere gömülmüşlerdir. Eh sevgili deyince Ferhat’ı anmazsak ne büyük haksızlık yapmış oluruz. Zâlim her yerde zâlimdir. Mekânlar ve zamanlar onları ne yazık ki değiştiremez. İşte Şirin’in ablası da öyle bir zâlimdir. Rüyasında görüp sevdiği, gönül verdiği Şirin’ini bulan Ferhat’a dağları delme şartıyla Şirin’i verme şartı koşmuştur. Ya da Şirin’i vermemek için. Kaderde kavuşmak olmayınca dağları delsen neye yarar? Nitekim Ferhat da külüngüyle dağları delse de tatlı yâri Şirin’e kavuşamaz. Tahir, sevgili Zühre’si uğruna tüm sevdiklerinden olur da yine onu bırakmaz. Sandıklara içine konur da denizlere atılır da yine Zühre der başka da bir şey demez. İşte Tahir için de sevgili Zühre’dir. Sevgili için âşık, boğulmaları nice nice zorlukları göze almıştır da kimselerin haberi yoktur. Mahmut için de sevgili Elif’tir. Mahmut’un babası padişah olsa neye yarar, Elif’in babası peri padişahıdır. Verir mi güzeller güzeli peri kızını Mahmut’a. Sonra her ikisi de birbirinin alın yazısına “sevgili” yazılmıştır.

Köy ağasının kızının sevgilisi olur kahyanın oğlu Asuman. Ercişli Emrah’ın uğruna pek çok sıkıntı çektiği sevgilinin adıdır Selvi Han. Karacaoğlan’ın incecikten yağan karın tozmasının adıdır Elif ya da yollara düştüğü uğruna şiirler dizdiği sevgilidir İsmi Kan Sultan. Kamber’in dilinde de gönlünde de sevgili Arzu’dur. Belki de o yüzden düğünler Kambersiz olmuyordur.

Âşık ile sevgiliyi ayıran daima bir kara çalı vardır. Ama âşığın önündeki en büyük engel felektir. Felek olmasaydı o zaten sevgiliye kavuşacaktı.

Sezai Karakoç meşhur şiiri Sürgün Ülkeden Başkentler Başkenti’ne de Yaradan’a yalvarır: “Uzatma dünya sürgünümü” diye. Çünkü ona göre de sevgili Yaradan’dır. Dünyada geçirdiği her gün sevgiliden ayrılık tarafına yazılmaktadır.

Halk hikâyelerindeki sevgili anlayışı ile Divan edebiyatındaki sevgili anlayışları birbirinden tamamen farklı görünse de aslında ikisinin birleştiği bir nokta vardır. O da şudur ki önce kulu seveceksin sonrasında da onu Yaradan’ı. Divan şiirinde sevgili Allah’tır. Onun dışındaki her güzellik sadece onun yansımasıdır. Yansımaya aldanmayıp asıl sevgiliyi bulmak da esas olandır.

Fuzuli’deki sevgili ile Karacaoğlan’daki sevgili birbirinden tamamen farklıdır. Karacaoğlan, Fuzuli’nin aradığı sevgilinin yansımalarına âşık olur. Karacaoğlan için sevgililer Elifler, Ayşeler, Emineler, Düriyeler, Haticeler, Şerifeler ve Zelihalardır. Fuzuli’de ise sevgili tektir, diğer sevgililer onun aynadaki yansımalarıdırlar.

Karacaoğlan tek bir şiirinde bile pek çok güzele övgüler yağdırabilmektedir. Bir dörtlükte Fadime’nin siyah saçlarını överken, bir dörtlükte Elif’in zarafetini över. Bir dörtlükte Esme’nin güzel gözlerini, bir dörtlükte ise Ayşe’nin kaşlarını övmektedir. İstedim ki Karacaoğlan’ın güzellere olan övgüsünü şiir üzerinde sizler de görün:

Yaz gelip de beş’ ayları doğunca

Açılmış bahçenin gülleri güze

Yaktı beni Fadime’nin nazar

Zülüften ayrılmış telleri güzel

Elif’i dersen de nazlıdır nazlı

Esme’yi dersen de sırf ala gözlü

Söyletme Şerfe’yi bülbül avazlı

Söylüyor Zilha’nın dilleri güzel

Emne’yi der isen incedir ince

Bağdat’ın Mısır’ın gülleri gonca

Eşşe’nin kaşı da kalemden ince

Sevmeye Huri’nin belleri güzel

Döne güzelliğin halka bildirir

Kamer pınardan kabın doldurur

Eşşe yürüy’ şünde beni öldürür

Sevmeli Cennet’in boyları güzel

Karadan da Karac’oğlan karadan

Sürün çirkinleri çıksın aradan

Herkesi sevdiğ’ne verse Yaradan

Sevdiğim Meryem’in benleri güzel.

            Şimdi düşünün bakalım sizin sevgiliniz bunlardan hangisi? Dahası siz kim için hangi rolde bir sevgilisiniz? Cevabı zor olan iki soru. Cevabı bulduğunuz anda aslında ne uğruna kim uğruna sıkıntı çektiğinizi de bulmuş olacaksınız. Asıl önemlisi ise bulduğunuz cevabın bu kadar sıkıntıya değip değmediğine de siz karar vereceksiniz.